قدس آنلاین- دونالد ترامپ، سرانجام صبرش تمام شد و رکس تیلرسون وزیر خارجه خود را در یک پیام توییتری از سمت خود برکنار و مایک پمپئو، رئیس سازمان سیا و چهره افراطی ضد ایرانی را جایگزین او کرد. تیلرسون از همان ماه های اول حضور خود در سمت وزارت خارجه آمریکا به سرعت با سیاست ها و روش های مدیریتی او دچار اختلاف شد و رفته رفته زاویه او با دولت ترامپ شدت گرفت. جالب آنکه یکی از موضوعات مورد اعتراض رکس تیلرسون در این مدت آن بود که ترامپ مواضع خود را درباره سیاست خارجی بدون مشورت با کسی بیان می کند و توییتر را به جای وزارت امور خارجه محل بیان مواضع خود می داند. او حتی چند روز پیش به صراحت گفت: معلوم نیست آمریکا چند
وزیر خارجه دارد. اختلاف های تیلرسون با ترامپ البته فهرست بلند و بالایی دارد که موضوع سیاست های پرزیدنت در مورد ایران شاید اگر در صدر آن نباشد، اولین زمینه اختلاف آن ها بود. تا آنجا که یک پایگاه خبری چند ماه پس از انتصاب تیلرسون از تصمیم او به استعفا از دولت به دلیل اختلاف شدیدش با کارکنان کاخ سفید و شخص ترامپ خبر داد؛ خبری که البته با رایزنی های سیاسی در داخل دولت آمریکا و اقناع تیلرسون به ماندن محقق نشد، اما این اختلاف بعدها با گرفتن بخشی از اختیارات و مسئولیت های وزارت خارجه، بویژه میز مربوط به پرونده ایران و واگذاری آن به تیمی در داخل کاخ سفید و برکناری برخی از مدیران وزارت خارجه که مسئول امور ایران بودند، بعدها بیشتر هم شد.
در ماه های اخیر هم عملاً نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل مأمور ویژه ترامپ در مورد پرونده هسته ای و برجام و هدایت برنامه کاخ سفید برای فضا سازی علیه ایران و ایجاد بستر تغییر برجام و یا خروج از آن بوده است. تیلرسون چند ماه پیش به صراحت اذعان کرد که با ترامپ در مورد برجام و اینکه چگونه از آن برای پیشبرد سیاست های واشنگتن و رابطه با ایران استفاده کند، اختلاف نظر دارد. پس از آنکه ترامپ برای بار دوم پایبندی ایران را به تعهدات هسته ای خود تأیید کرد، گزار شهایی منتشر شد مبنی بر اینکه وی تمایل چندانی به انجام این کار نداشته و رضایت نهایی را تحت فشار تیلرسون ابراز کرده است.
تیلرسون گفته بود که دست آمریکا برای تشدید فشارها بر ایران بسته است و باید هماهنگ یهایی با دیگر طرفین دخیل در توافق هسته ای انجام شود. از این رو شاید برکناری تیلرسون و انتصاب مایک پمپئو به جای او را بتوان در امتداد راهبرد ترامپ برای تشدید فشار بر ایران و تحمیل محدودیت های بیشتر بر برجام یا خروج از آن و البته پیامی برای ایران در کنار دیگر اهداف این عزل و نصب تلقی کرد. البته در فهرست اختلاف های تیلرسون با ترامپ پرونده های مهم دیگری هم هست؛ مثل تصمیم ترامپ به خروج از توافق پاریس که سبب نارضایتی کشورهای اروپایی شد. سیاست های ترامپ در مورد روسیه که بویژه پس از افشای نقش روسیه در کمک به کمپین ترامپ برای پیروزی در انتخابات و آغاز روند قضایی برای رسیدگی به آن و تشدید اختلاف های کشورهای غربی با مسکو در سایه بحران سوریه در یک سال گذشته یکی از چالش های دستگاه سیاست خارجی آمریکا بوده که چندان هم در کنترل تیلرسون نبوده است.
بر این همه باید فشار ترامپ بر کشورهای عضو ناتو و کاهش شدید حمایت بودجه ای کاخ سفید از این پیمان را هم افزود که سبب نگرانی های امنیتی اروپای یها در برابر روسیه و کره شمالی بوده است. اما در این میان نباید اختلاف جدی تیلرسون با ترامپ در مورد حمایت او از سیاست های توسعه طلبانه عربستان سعودی، بویژه در بحران قطر و جنگ یمن را نادیده گرفت. پیش از این رسانه های غربی اسناد مختلفی را از فشار کشورهای عربی از جمله عربستان و متحدانش مثل امارات بر ترامپ برای برکناری تیلرسون افشا کرده بودند. هدف این فشارها طبعاً قرار گرفتن فردی با دیدگاه های تندرو و نزدیک به ترامپ برای تشدید فشار بر ایران و دگرگونی در تحولات منطقه از جمله عراق، سوریه، لبنان، فلسطین و یمن بود؛ اتفاقی که با حضور پمپئو شاید آن ها امید بیشتری به تأثیر گذاری بر ترامپ داشته باشند.
نظر شما